Διαμεσολάβηση και διεθνής απαγωγή

Η παράνομη μετακίνηση/κατακράτηση του παιδιού είναι ένα είδος διασυνοριακής οικογενειακής διαφοράς, που απαντά ολοένα και συχνότερα, λόγω της εμφάνισης μικτών γάμων και συμβιώσεων ζευγαριών με διαφορετική εθνικότητα ή με διαφορετικές πολιτισμικές βάσεις. Η διαμεσολάβηση και συγκεκριμένα η διαμεσολάβηση που διατάσσεται απο τα δικαστήρια, έχει θεσπιστεί σε κοινοτικά κείμενα ως μέθοδος επίλυσης των διαφορών που εμπεριέχουν διεθνή απαγωγή τέκνων. Συγκεκριμένα, την εξωδικαστική αυτή μέθοδο εισάγει ως προτεινόμενη λύση για τη διευκόλυνση σύναψης συμφωνιών μεταξύ των δικαιούχων γονικής μέριμνας ο ευρωπαϊκός Κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα (άρθρο 55 παρ. 2 στ. Ε’) καθώς και το άρθρο 7 παρ. 2 στ. Γ’ της Σύμβασης της Χάγης 1980 ως τρόπο για την εξασφάλιση εκούσιας απόδοσης του παιδιού και διευκόλυνσης μιας συμβιβαστικής λύσης.

Τα θέματα που συζητούνται στη διαμεσολάβηση διασυνοριακών οικογενειακών διαφορών είναι κυρίως τα ακόλουθα: η επιστροφή του παιδιού και γενικότερα ο τόπος διαμονής του, επιμέλεια και επικοινωνία, διακοπές, γιορτές και γενέθλια, θρησκευτική και διαπολιτισμική/δίγλωσση ανατροφή, οικονομική υποστήριξη του παιδιού, διατροφή, διανομή των περιουσιακών στοιχείων, επικοινωνία του παιδιού με τον αποστερούμενο γονέα κατά τη διάρκεια της διαμεσολάβησης. Μεταξύ άλλων, ένα στοιχείο που προσφέρει προστιθέμενη αξία στην επίλυση μιας τέτοιας διαφοράς είναι ότι η διαμεσολάβηση είναι οικονομικά περισσότερα συμφέρουσα δεδομένου ότι προσφέρει το πλεονέκτημα της διεξαγωγής της μέσω τηλεδιασκέψεων όταν δεν είναι εφικτή η συμμετοχή των μερών δια ζώσης, σε σχέση με την προσφυγή σε δικαστικές διαδικασίες οι οποίες συνεπάγονται μεγάλο κόστος τόσο για τους αντιδίκους όσο και για το κράτος. Σημειωτέον ότι δεν είναι σπάνιο να έχουν διεθνή δικαιοδοσία τα δικαστήρια κράτους διαφορετικού απο το κράτος όπου βρίσκεται ο τόπος διαμονής κάποιου γονέα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται κατακόρυφα το κόστος της διαδικασίας (έξοδα μετακινήσεων, μεταφράσεις κλπ). Επιπρόσθετα, δεν πρέπει να παροράται το γεγονός ότι η διαμεσολάβηση εξυπηρετεί αδιαμφισβήτητα το συμφέρον του παιδιού, λόγω του γεγονότος ότι δημιουργεί ένα λιγότερο συγκρουσιακό πλαίσιο και συμβάλλει στην ουσιαστική προστασία των ανηλίκων που περιπλανώνται στις διάφορες χώρες χωρίς δική τους βούληση.

Η πρωτοβουλία για την υπαγωγή σε διαμεσολάβηση μπορεί να ανήκει στα μέρη, στους δικηγόρους τους, στην Κεντρική Αρχή του κράτους που επιλαμβάνεται ή σε προξενικές αρχές. Ο χρόνος που πραγματοποιείται είναι συνήθως πριν την ακροαματική διαδικασία επι του δικαστηρίου για την επιστροφή ή όχι του παιδιού. Δέον να επισημανθεί ότι στις έντονα συγκρουσιακές καταστάσεις της διεθνούς απαγωγής παιδιών συνιστάται η συνδιαμεσολάβηση (διαμεσολάβηση απο δύο διαμεσολαβητές απο κοινού) εφόσον είναι εφικτή. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθεί ο θεσμός του «Διαμεσολαβητή του Ευρωκοινοβουλίου» για διεθνείς απαγωγές τέκνων, ενός θεσμού που παρέχεται δωρεάν και θεσμοθετήθηκε ήδη απο το 1987.