Αγωγή αποζημίωσης λόγω στέρησης χρήσης
Η μορφή της εν λόγω αγωγής έρχεται να δώσει λύση στο πρόβλημα που ανακύπτει όταν απο τη χρήση ενός κοινού (συνηθέστερα κληρονομιαίου) ακινήτου απο τον έναν συγκύριο, ζημιώνεται ο έτερος συγκύριος που δεν διαμένει σε αυτό ή δεν αποκτά καμία ωφέλεια. Αίτημα αυτής είναι η απόδοση της χρηματικής ωφέλειας η οποία αντιστοιχεί στο μερίδιο του ενάγοντος, με βάση τη μισθωτική αξία. Η πρόθεση εκμετάλλευσης του ενάγοντος είναι νομικά αδιάφορη. Δυνατότητα σώρευσης αγωγής αποζημίωσης με νομική βάση την αδικοπραξία λόγω αποβολής απο το ακίνητο και αποκλειστικής χρήσης αυτού.
Αποζημίωση λόγω στέρησης χρήσης κοινού ακινήτου
Ένα νομικό φαινόμενο που εμφανίζεται με ιδιαίτερη συχνότητα τα τελευταία χρόνια είναι η χρήση κοινού ακινήτου απο έναν ή περισσότερους συνιδιοκτήτες η οποία εμποδίζει τη χρήση των υπολοίπων συνιδιοκτητών (κοινωνών). Συγκεκριμένα, πρόκειται για την κατάσταση που δημιουργείται όταν καταλείπεται ως κληρονομία ένα ακίνητο σε πολλούς κληρονόμους, συνηθέστερα συγγενείς μεταξύ τους, ή σε περιπτώσεις εν διαστάσει συζύγων που είναι συνιδιοκτήτες κοινού ακινήτου. Αιτία του φαινομένου είναι η οικονομική αδυναμία των συνιδιοκτητών να αντεπεξέλθουν στα έξοδα συμβολαιογραφικής ή δικαστικής διανομής αλλά παράλληλα και στα εν γένει έξοδα του κοινού ακινήτου (έξοδα συντήρησης, τέλη κλπ) ή ακόμα και η απουσία διάθεσης μεταβίβασης του μεριδίου τους για συναισθηματικούς λόγους. Ως αποτέλεσμα, παραχωρούν τη χρήση του ακινήτου στον ένα συγκύριο είτε συνάπτοντας έγγραφο συμφωνητικό μίσθωσης, είτε άτυπα, συχνά συμφωνώντας ότι ο συνιδιοκτήτης που θα διαμένει σε αυτό θα επωμίζεται παράλληλα και όλα τα παραπάνω έξοδα με την προϋπόθεση να καταβάλει στους υπόλοιπους συνιδιοκτήτες και συγκληρονόμους τα ποσά που αντιστοιχούν στην ωφέλειά του απο τη χρήση του αυτή.
Το πρόβλημα ανακύπτει όταν ο εν λόγω συγκύριος που κάνει χρήση του ακινήτου δεν προβαίνει στην πληρωμή των χρημάτων που αντιστοιχούν στην ωφέλεια του απο τη χρήση του κληρονομιαίου ακινήτου. Σύμφωνα με τη νομική θεωρία και τις αποφάσεις των δικαστηρίων μας, στην περίπτωση αυτή τα χρηματικά ποσά δεν μπορούν να αναζητηθούν απο τον εν λόγω συγκύριο με βάση τις διατάξεις των μισθώσεων καθώς δεν πρόκειται για μισθωτική σχέση αλλά για σχέση κοινωνίας δικαιώματος όπως καλείται στη νομική θεωρία, σύμφωνα με τα άρθρα 785 επόμενα του Αστικού Κώδικα. Για την απόδοση της ωφέλειας απο τη χρήση του κοινού ακινήτου, προβλέπεται αγωγή αποζημίωσης λόγω στέρησης χρήσης απο τους εκτός χρήσης συγκληρονόμους-συνιδιοκτήτες με αίτημα να αποδοθεί η συγκεκριμένη χρηματική ωφέλεια για το μερίδιο έκαστου συνιδιοκτήτη.
Για τον υπολογισμό της ωφέλειας αυτής ως βάση υπολογισμού θεωρείται η μισθωτική αξία του συγκεκριμένου ακινήτου, αφού αφαιρεθούν φυσικά τα έξοδα εκμετάλλευσης, διοίκησης και συντήρησης του κοινού ακινήτου τα οποία υπερβαίνουν την αναλογία του μεριδίου του στα οποία προέβη ο επωφελούμενος συγκληρονόμος που είναι ο νομέας και κάτοχος του ακινήτου (βλ. την απόφαση Εφετείου Αθηνών υπ’αρ. 6386/2009). Επί του συγκεκριμένου ζητήματος ενδεικτικά αξίζει να επισημανθεί η απόφαση ΑΠ 1761/2008 στην οποία ως κρίσιμο γεγονός θεμελιωτικό της ευθύνης για αποζημίωση κρίθηκε η στέρηση της δυνατότητας χρήσης του κοινού ακινήτου, ενώ η έλλειψη πρόθεσης συνεκμετάλλευσης του κοινού ακινήτου απο την ενάγουσα δεν άσκησε ουσιώδη επιρροή στη δίκη περί αποζημίωσης. Επίσης και η απόφαση του Ειρηνοδικείου Φλώρινας υπ’αρ. 16/2017, σύμφωνα με την οποία θεωρείται νομικά αδιάφορο για τον ορισμό της πραγματικής βλάβης του αποστερούμενου κοινωνού, αν ο έτερος κοινωνός κάνει μερική ή εξ ολοκλήρου χρήση του ακινήτου καθώς επίσης και αν εκμεταλλεύεται πράγματι το κοινό ακίνητο ή όχι.
Επιπρόσθετα υπάρχει δυνατότητα να σωρευτεί και αίτημα αποζημίωσης απο αδικοπραξία όταν ο ένας κοινωνός στερεί τους άλλους με παράνομη πράξη (αυτοδικία) την χρήση του κοινού ή την απόλαυση των ωφελειών που πηγάζουν απο αυτό ή τον αποβάλλει απο το κοινό κάνοντας αποκλειστική χρήση αυτού.
Ευγνωσία Παπαδοπούλου
*Σημειώνεται ότι σε καμία περίπτωση οι εδώ προσφερόμενες πληροφορίες δεν μπορούν να θεωρηθούν ως παροχή νομικών συμβουλών, ούτε μπορούν να αντικαταστήσουν την εξατομικευμένη παροχή νομικών υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, η πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες δεν εκλαμβάνεται ως σχέση εντολής ανάμεσα στους επισκέπτες – χρήστες του δικτυακού τόπου και στο δικηγορικό γραφείο της γράφουσας και κατόχου του διακτυακού τόπου. Περαιτέρω, σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει).