The new consensual divorce

 

(μετά το Ν. 4509/2017)
Σύμφωνα με το νέο νομοθέτημα που ρυθμίζει το συναινετικό διαζύγιο, καταργήθηκε η δικαστική διαδικασία η οποία ακολουθούνταν και πλέον έχει καθιερωθεί η συναινετική λύση του γάμου με συμβολαιογραφική πράξη. Συνεπώς, οι σύζυγοι που επιθυμούν τη διάζευξη, υπογράφουν σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 1441 ΑΚ μία έγγραφη συμφωνία η οποία υποβάλλεται σε έναν συμβολαιογράφο και έπειτα αυτός συντάσσει τη συμβολαιογραφική πράξη λύσης του γάμου.

Οι τρεις βασικοί όροι του συναινετικού διαζυγίου είναι: α) η έγγραφη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου, β) η έγγραφη συμφωνία για την επιμέλεια, την επικοινωνία και τη διατροφή των ανηλίκων τέκνων και γ) η συμβολαιογραφή πράξη που ενσωματώνει τις ως άνω δύο συμφωνίες, ή εφόσον δεν υπάρχουν ανήλικα τέκνα μόνο την πρώτη. Αναφορικά με τη συμφωνία λύσης του γάμου, αυτή μπορεί να επέλθει ανά πάσα στιγμή μετά την τέλεση του γάμου, καθώς έχει καταργηθεί με το Ν.4509 η προϋπόθεση της προηγούμενης διάρκειας του γάμου για ένα εξάμηνο. Πέραν τούτου, σύμφωνα με το γράμμα της τροποποιημένης διάταξης, η συμφωνία αυτή συνάπτεται μεταξύ των συζύγων με την παρουσία πληρεξούσιου δικηγόρου «για καθέναν απο αυτούς», γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζονται διαφορετικοί δικηγόροι, ένας για κάθε σύζυγο. Η εν λόγω συμφωνία υπογράφεται απο τους ίδιους τους συζύγους και απο τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή μόνο απο τους τελευταίους εφόσον αυτοί ειναι εφοδιασμένοι με ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο. Το εν λόγω ειδικό πληρεξούσιο που χορηγεί τη δυνατότητα στον δικηγόρο να υπογράψει για λογαριασμό του εντολέα του τη λύση του γάμου πρέπει να έχει συνταχθεί εντός του τελευταίου μήνα πριν απο την υπογραφή της συμφωνίας λύσης του γάμου, η οποία συντάσσεται απο τους δικηγόρους των δύο πλευρών και υποβάλλεται στο συμβολαιογράφο για να καταστεί η εν θέματι πράξη λύσης του γάμου.

Σε περίπτωση μεταμέλειας για τη διάζευξη, υπο το προηγούμενο καθεστώς υπο το οποίο ήταν επιτρεπτά τα ένδικα μέσα (έφεση ή ανακλητική αίτηση του 758 ΚΠολΔ) οι σύζυγοι διατηρούσαν αυτή τη δυνατότητα μέχρι την κήρυξη του αμετακλήτου της δικαστικής απόφασης. Πλέον όμως με το νέο καθεστώς, κατά το οποίο δεν υφίσταται δικαστική απόφαση και ένδικα μέσα, η μόνη λύση είναι να ξαναπαντρευτούν, καθώς δεν νοούνται ένδικα μέσα για την προσβολή μίας συμβολαιογραφικής πράξης. Διαφορετικό ωστόσο είναι το ζήτημα ύπαρξης ελαττωμάτων της βούλησης των συμφωνούντων συζύγων (π.χ όταν ο ένας σύζυγος συμφωνεί για το συναινετικό διαζύγιο μετά απο πλάνη, απάτη ή απειλή), οπότε στην περίπτωση αυτή διατηρείται το δικαίωμα που είχε ο συμβαλλόμενος και με το προηγούμενο καθεστώς, για έγερση αγωγής ακύρωσης της συμφωνίας σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις των δικαιοπραξιών (ΑΚ 141, 147 και 150επ.).

Αναφορικά με τη συμφωνία περί επιμέλειας, επικοινωνίας, διατροφής των ανηλίκων τέκνων, αυτή προβλεπόταν τόσο στο παλαιό όσο και στο νέο καθεστώς και μάλιστα μπορεί να περιέχεται είτε στο ίδιο το έγγραφο της συμφωνίας λύσης του γάμου όπως εκτέθηκε παραπάνω είτε σε ξεχωριστό έγγραφο. Η διαφορά είναι ότι συνάπτεται μεταξύ των συζύγων με την παρουσία πληρεξούσιου δικηγόρου για καθέναν απο αυτούς και υπογράφεται απο τους ίδιους καθώς και απο τους δικηγόρους τους ή μόνο απο τους τελευταίους εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, συνταχθέν μέσα στον τελευταίο μήνα πριν την υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας. Η συζυγική συμφωνία για τα ανήλικα παιδιά, σύμφωνα με τη διάταξη του νόμου (1441 παρ.2) ισχύει «για δύο έτη τουλάχιστον». Συνεπώς, απαραίτητη κρίνεται η αναγραφή της διάρκειας ισχύος της απόφασης, που δεν μπορεί να είναι μικρότερη απο δύο έτη. Για το παραπέρα διάστημα, η ρύθμιση της επιμέλειας, της επικοινωνίας και της διατροφής μπορεί να επαναρρυθμιστεί με νέα συμφωνία και με την ίδια διαδικασία. Αν τα παιδιά ενηλικιωθούν πριν τη διετία, η συμφωνία ισχύει μέχρι την ενηλικίωσή τους, εφόσον η διάταξη του νόμου κάνει λόγο για ανήλικα παιδιά. Ο συμβολαιογράφος, σε αντίθεση με τον δικαστή που κατά το προηγούμενο καθεστώς ήταν αρμόδιος, δεν διαθέτει τη δυνατότητα να προβεί σε έλεγχο σκοπιμότητας του περιεχομένου της συμφωνίας, δηλαδή σε έλεγχο ως προς το αν η συμφωνία για το παιδί έρχεται σε συμφωνία ή σε αντίθεση προς το συμφέρον του. Στις εξαιρετικές περιπτώσεις που οι γονείς συνάπτουν μία συμφωνία που δεν εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο το παιδί, υπάρχει πάντα η δικαστική οδός εφαρμογής του άρθρου 1532 ΑΚ για την κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, την οποία μπορούν να επικαλεστούν τρίτα πρόσωπα, καθώς και ο εισαγγελέας ή το δικαστήριο αυτεπαγγέλτως. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι μόλις η συμφωνία αυτή ενσωματωθεί στη συμβολαιογραφική πράξη, αποκτά εκτελεστότητα ως προς τους όρους περί επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής, εφόσον σε αυτή έχουν ειδικά συμπεριληφθεί οι διατάξεις των άρθρων 950 και 951 ΚΠολΔ (άρθρο 1441 παρ. 4 εδ.δ’) για την απόδοση ή παράδοση τέκνου στο πλαίσιο άσκησης της επιμέλειας και του δικαιώματος επικοινωνίας καθώς και για την ικανοποίηση χρηματικής απαίτησης ως προς την απαίτηση της διατροφής.

Η διαδικασία του συναινετικού διαζυγίου ολοκληρώνεται με την υποβολή στο συμβολαιογράφο των ανωτέρω συμφωνιών καθώς και των ειδικών πληρεξουσίων εφόσον τα μέρη επιθυμούν να εξουσιοδοτήσουν τους δικηγόρους τους να υπογράψουν για λογαριασμό τους τις ως άνω συμφωνίες, και την κατάρτιση απο πλευράς του συμβολαιογράφου της συμβολαιογραφικής πράξης του διαζυγίου. Η πράξη αυτή, συντάσσεται υποχρεωτικά δέκα ημέρες μετά τη σύνταξη των ως άνω συμφωνιών των συζύγων των οποίων η ημερομηνία αποδεικνύεται απο τη βεβαίωση του γνησίου υπογραφής τους που πραγματοποιείται απο τη γραμματεία του Ειρηνοδικείου της έδρας του συμβολαιογράφου που θα συντάξει τη συμβολαιογραφική πράξη. Η συμβολαιογραφική πράξη υπογράφεται απο τους συζύγους και τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή και μόνο απο τους τελευταίους, εφόσον αυτοί είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, συνταχθέν μέσα στον τελευταίο μήνα απο την υπογραφή της συμβολαιογραφικής πράξης. Υπογραμμίζεται επίσης ότι το ειδικό αυτό πληρεξούσιο είναι ενιαίο τόσο για την υπογραφή της συμφωνίας λύσης όσο και για τη συμφωνία επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής αλλά και για τη συμβολαιογραφική πράξη του διαζυγίου στην οποία ενσωματώνονται οι ανωτέρω συμφωνίες. Ο συμβολαιογράφος εκδίδει και παραδίδει στους συμβαλλόμενους τρία τουλάχιστον και προκειμένου για θρησκευτικό γάμο τέσσερα επικυρωμένα αντίγραφα της παραπάνω πράξης, απο ένα για κάθε συμβαλλόμενο και απο ένα για τον αρμόδιο Εισαγγελέα και το αρμόδιο Ληξιαρχείο.

Τα αποτελέσματα της λύσης του γάμου επέρχονται με την κατάθεση αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξιαρχείο όπου έχει καταχωριστεί η σύσταση του γάμου. Σε περίπτωση θρησκευτικού γάμου, απαιτείται όπως και στο προηγούμενο καθεστώς, η παραγγελία πνευματικής λύσης του γάμου δια του Εισαγγελέα που απευθύνεται στη Μητρόπολη στην οποία ανήκει ο ναός όπου τελέστηκε ο γάμος. Η παράλειψη αυτής ωστόσο δεν επηρεάζει την ισχύ του συναινετικού διαζυγίου, αφού ο νόμος αναφέρει ως μόνη προϋπόθεση την καταχώριση στο ληξιαρχείο, αλλά προφανώς η εκκλησία μπορεί να αρνηθεί να ιερολογήσει τη σύναψη ενός δεύτερου θρησκευτικού γάμου αν δεν έχει λυθεί και πνευματικά ο πρώτος.